wiążą się z piśmiennictwem łacińskim, powstającym na ziemiach polskich już od przełomu X i XI w. Do najstarszych tekstów tego typu zaliczane są utwory hagiograficzne, takie jak trzy żywoty św. Wojciecha oraz Żywot Pięciu Braci Męczenników. Utwory te zostały napisane przez cudzoziemców (autorem Żywota Pięciu Braci był Bruno z Kwerfurtu), którzy korzystając z wzorców religijnego żywotopisarstwa, podjęli tematykę, związaną z lokalnymi wydarzeniami z terenów ówczesnego państwa Piastów.

Do najważniejszych tekstów powstałych podówczas w języku łacińskimi zaliczane są kroniki. Najstarszą z nich jest tzw. Kronika polska napisana przez Galla Anonima. Powstała ona za rządów księcia Bolesława Krzywoustego (początek XII w.) i przedstawia dzieje rządów tego władcy, jak również prezentuje osiągnięcia jego piastowskich przodków. Powstała nieco później Kronika Wincentego Kadłubka (ur. po 1150, zm. 1223) opisuje dzieje polskie od czasów starożytnych do roku 1202. Innymi tekstami kronikarskimi z tego okresu, również pisanymi w języku łacińskim, są Kronika wielkopolska (XIII/XIV w.), Kronika Dzierzwy (XIV w.) czy Kronika Janka z Czarnkowa z końca XIV w.